از میان بزرگ‌ترین حفره‌هایی که در این گازهای عظیم به وجود می‌آید می‌توان به «ابرپوسته» یا «ابرحباب» ( supershell یا superbubble) اشاره کرد. ابرپوسته حفره درون گازهای یک کهکشان است که صدها سال نوری گستردگی دارند و با دمیده شدن حجم عظیمی از گاز به فضای میان ستاره‌ای توسط بادهای ستاره‌ای و ابرنواختری به وجود می آید.
البته باید بدانید که برای به وجود آمدن چنین حبابی باید باد با انرژی‌ای معادل انرژی ۳۰ ابرنواختر بوزد و این انرژی مانند بمب های کوچک در مرکز حفره جاسازی می‌شوند. منظومه شمسی در نزدیکی مرکز یک ابرحباب قدیمی قرار دارد که به آن «حباب محلی» می‌گویند. معمولا قطر این ابرحباب‌ها به ۲۰۰۰ سال نوری می‌رسد. اما نکته شگفت‌انگیز این است که بیشتر ابرپوسته‌هایی که ما در کهکشان راه شیری (تعداد آنها حدود ۲۰ عدد است) یا در کهکشان‌های نزدیک می‌شناسیم آنهایی هستند که خوشه‌های ستاره‌ای پیری در مرکزشان ندارند. پس با این حساب این سوال مطرح می‌شود که اگر ستارگان آنها را به وجود نیاورده‌اند، پس چه چیزی آنها را باد کرده است؟
ابرهای پرسرعت انرژی مورد نیاز برای شکل گیری ستارگان را می دهد
تصویر بالا نقشه گاز هیدروژن خنثی در بخش بیرونی کهکشان راه شیری که یک ابرپوسته غول پیکر به پهنای ۳۰۰۰ سال نوری را در آن نشان می‌دهد. چندین ساختار پره‌ای کم‌رنگ هم در آن دیده می‌شود. تصویر پایین آن در مرکز این حباب یک ابر پرسرعت است که محدوده‌های رادیوئیاش در این نمای ترکیبی نشان داده شده است. این ابر به احتمال بسیار هنگامی که به درون گازهای کهکشان نفوذ کرده این حباب را پدید آورده است.
جواب این سوال آن است که عامل جایگزین دیگری نیز برای به وجود آوردن چنین حباب های کهکشانی وجود دارند که آن هم ابرهای پرسرعت است. ابرهای پرسرعت پیوسته در حال بارش گازهای بسیار ریز بر کهکشان راه شیری هستند و انرژی مورد نیاز برای شکل‌گیری ستارگان را می‌دهد. هنوز دانشمندان نمی‌دانند که این ابرهای پرسرعت خودشان چطور به وجود می‌آیند؛ از هم گسیخته شدن کهکشان‌های قمری یا از موادی که از ابرنواخترهای کهکشانمان پس زده می‌شوند یا موادی که از کیهان بزرگتر؟ به هر حال، زمانی که این ابر به کهکشانی کوبیده می‌شود، حباب عظیمی در آن به وجود می‌آورد. کهکشان قمری (Satellite galaxy) کهکشانی است که به صورتی مداری گرد یک کهکشان بزرگ می‌چرخد، این گردش بر اثر کشش گرانشی است.
ابر پرسرعتی که ابرحباب پدید آورده است
گیوم‌سوک پارک، از دانشگاه ملی سئول در کره جنوبی، به همراه همکارانش نمونه بارزی از ابر پرسرعتی را کشف کرده‌اند که در کهکشان ما ابرحباب ایجاد می‌کند. ستاره‌شناسان این ابر را HVC 040+01-282 نامیده‌اند که این اعداد نشان دهنده مختصات قرار گرفتن آن در کیهان است. این ابر زیر دیسک کهکشان راه شیری و در بخش بیرونی آن، نزدیک به «بازوی سپر قنطورس» قرار دارد. بازوی سپر قنطورس یکی از دو بازوی مارپیچی بزرگ کهکشان راه شیری است. بازوی برساووش بازوی مارپیچی بزرگ دیگر این کهکشان است. این بازو میان بازوی کمان و بازوی برساووش قرار دارد، این بازو نزدیک هسته کهکشان است.
این ابر پرسرعت از نوع “فشرده” است و عظیم و گسترده نیست
این ابر پرسرعت از نوع “فشرده” است و عظیم و گسترده نیست و به همین دلیل ستاره‌شناسان نام مستعار آن را CHVC040 گذاشته‌اند که C آن اول کلمه «Compact» به معنی فشرده است. این ستاره‌شناسان با بررسی تصاویر و داده های تسلکوپ رادیوئی آرسیبو، یک ابرپوسته دیگر نیز در اطراف CHVC040 کشف کرده‌اند. این پوسته یک پوسته غول‌پیکر است که ۳۰۰۰ سال نوری قطر دارد و ساختارهای شسته رفته‌ای شبیه به پره چرخ است و CHVC040 دقیقا در مرکزش جا دارد.
دانشمندان تخمین زده‌اند که اگر این ابر با بیشترین سرعتی که برایش ممکن است به کهکشان خورده باشد، بیش از چیزی که برای پدید آوردن یک ابرپوسته نیاز بوده، انرژی داشته است. اخترشناسان حدود ۳۰۰ تا HVC فشرده در کهکشان راه شیری کشف کرده‌اند که بسیاری از آنها کش آمده‌اند و ساختاری شبیه به دنباله‌دار پیدا کرده‌اند.
منبع/بیتوته
